Sayıştay’dan Bayraklı raporu: Ruhsatsız yapılaşma arttı!

EGEPOSTASI- Sayıştay, Bayraklı Belediyesi 2024 yılına ait düzenlilik denetim raporunu yayımladı.

Belediye sınırları içerisinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunmaksızın faaliyet gösteren işletmelere gerekli yaptırımların uygulanmadığı tespit edildi.

RUHSATSIZ İŞYERLERİNE YAPTIRIM UYGULANMADI

Mevzuata göre belediye sınırları içinde faaliyet gösteren tüm işyerlerinin faaliyete başlamadan önce ruhsat alması zorunlu. Sayıştay, ruhsatsız olduğu tespit edilen işletmelerin kapatılması veya gerekli idari para cezalarının uygulanması gerektiğini belirtti.

489 RUHSATSIZ İŞYERİ TESPİT EDİLDİ

Belediye tarafından 2024 yılı sonu itibarıyla 942 işyerinin denetlendiği, bunlardan 489’unun ruhsatsız faaliyet gösterdiğinin anlaşıldığı kaydedildi.

“RUHSATLANDIRMA SÜRECİ BAŞLATILMALI” UYARISI

Sayıştay, ruhsatsız işyerlerinin mevzuat çerçevesinde gerekli işlemlere tabi tutulması ve ruhsatlandırma sürecinin belediye tarafından etkin şekilde yürütülmesi gerektiğini vurguladı.

OTOPARK BEDELLERİ TAHSİL EDİLMEDİ

Sayıştay, Bayraklı Belediyesi’nin imar uygulamalarında otopark bedellerinin tahsil edilmediğini ortaya koydu. Otopark alanı parselinde karşılanamayan yapılara ruhsat verilmesine rağmen, mevzuat gereği alınması zorunlu olan otopark ücretlerinin takip ve tahakkukunun yapılmadığı tespit edildi.

Rapora göre, 2022 ve 2024 yıllarında otopark ihtiyacı parsel içinde karşılanmayan 8 ada parsel için ruhsat düzenlendi. Ancak Vakıfbank Bayraklı Şubesi’nde bulunan otopark hesabında yalnızca bir parsele ait 16 bin 205 TL ödeme kaydı yer aldı.

Sayıştay, söz konusu gelirlerin bölge otoparkı yapılması için kullanılması gerektiğini hatırlatarak, tahsilat yapılmamasının hem gelir kaybına yol açtığını hem de kentte otopark sorununun büyümesine neden olduğunu vurguladı.

Raporda belediyeye, otopark bedellerinin düzenli olarak hesaplanması, tahsil edilmesi ve yasal sürecin eksiksiz işletilmesi çağrısı yapıldı.

“EMLAK VERGİSİ MUAFİYETİ” UYARISI

Sayıştay, belediyenin indirimli emlak vergisi uygulamasında şartları taşımayan kişilerin muafiyetten yararlandığını tespit etti.

6 BİN 704 KİŞİ MUAFİYETTEN YARARLANIYOR

Sayıştay denetiminde, Bayraklı’da 6 bin 704 kişinin indirimli emlak vergisi kapsamında olduğu görüldü. Bu kişilere ilişkin SGK kayıtları incelendi. Yapılan sorgulamada sigortalı çalışan bin 70 kişi tespit edildi.

Bu kişilerden 165’inin indirimli vergi hakkı iptal edildi.

GELİR KAYBI UYARISI

Sayıştay, belediyenin beyan kontrol mekanizmasını güçlendirmesi gerektiğini belirterek, yanlış beyan nedeniyle belediyenin vergi kaybına uğratıldığını kaydetti. Raporda, gerçeğe aykırı beyanda bulunan kişilerden vergilerin cezalı ve faiziyle tahsil edilmesi gerektiği vurgulandı.

BAYRAKLI’DA TABELA VERGİSİ TAKİBİ EKSİK, GELİR KAYBI VAR

Sayıştay, belediyenin ilan ve reklam vergisi uygulamasında ciddi eksiklikler tespit etti. Belediye sınırları içinde faaliyet gösteren pek çok iş yerinin tabela ve reklam vergisi mükellefiyeti kaydedilmedi, buna bağlı olarak belediyenin gelir kaybı yaşadığı belirtildi.

375 İŞYERİ İNCELENDİ, 80’İNDE VERGİ KAYDI YOK

Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü tarafından 2024 yılında ruhsat verilen 375 işyeri üzerinden yapılan incelemede, 178 işyeri için ilan-reklam vergisi kontrolü yapıldı. Bu incelemelerde 80 işletmede tabela/ilan vergisi kaydının bulunmadığı tespit edildi.

Sayıştay, bu durumun belediye gelirlerinde düşüşe yol açtığını belirtti.

“ETKİN TAKİP MEKANİZMASI OLUŞTURULMALI”

Raporda, belediyenin ilan-reklam vergisi gelirlerinin potansiyelin oldukça altında kaldığı vurgulandı ve şu uyarı yapıldı:

“Vergi kaybının önüne geçilmesi için işyerlerine yönelik etkin yoklama ve takip sistemi kurulmalı; ilan ve reklam vergisi mükellefiyeti düzenli şekilde tesis edilmelidir.”

KAÇAK YAPILARA KARŞI ETKİN MÜCADELE YÜRÜTÜLMÜYOR

Sayıştay raporunda ilçe genelinde ruhsatsız ve imara aykırı yapılaşmanın yaygın olduğu, buna karşın belediyenin etkin ve sistemli bir denetim süreci yürütmediği tespit edildi. Raporda, kaçak yapıların sadece küçük bir kısmına işlem yapıldığı belirtildi.

Yapılan saha çalışmalarında Bayraklı Yapı Kontrol ekipleriyle birlikte 34 bina denetlendi, bu yapılar için toplam 89 milyon 946 bin TL idari para cezası uygulandığı kaydedildi. Ancak 2018-2024 yılları arasında kayıtlara geçen 696 kaçak yapının sadece yaklaşık yüzde 10’u için işlem yapıldığı vurgulandı.

DÜKKÂNLARDA KAPALI ALAN GENİŞLETME HAKSIZ KAZANÇ SAĞLIYOR

Raporda, zemin kattaki bazı işyerlerinin imar planında “gölgelik” için izin verilen alanları aşarak, ön ve yan bahçeleri tamamen kapattığı ortaya kondu. Böylece örneğin 100 metrekarelik bir dükkânın, fiilen 300 metrekareye kadar büyütüldüğü, bunun da işletmelere haksız ticari avantaj sağladığı ifade edildi.

Plan notlarında gölgeliklerin hafif malzeme ile, 3 metreyi aşmayacak, parsel dışına taşmayacak şekilde yapılması gerekirken, uygulamada bu şartların büyük ölçüde ihlal edildiği belirtildi.

“YIKIM, CEZA VE TAKİP SÜREÇLERİ EKSİK İŞLİYOR”

Sayıştay, ruhsatsız veya kaçak yapılan binalarda uygulanması gereken mühürleme, encümen kararı, para cezası, yıkım süreci ve savcılığa bildirim mekanizmalarının düzenli işletilmediğini ifade etti.

Raporda özellikle İzmir’in birinci derece deprem bölgesi olduğuna dikkat çekilerek şu uyarı yapıldı: