İZDOĞA'nın seyahat harcamalarında usulsüzlük tespiti

EGE POSTASI - Sayıştay'ın İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketi İZDOĞA'nın 2024 yılına ait denetim raporu açıklandı. İşte raporda öne çıkan bulgular...

'FAZLA ÖDEME' UYARISI!

Denetim raporunda, şirketin ticari işletme devri sırasında yapılan hesaplamalarda hata bulunduğu ve ödemeye esas tutarın fazla belirlendiği tespit edildi. Rapora göre, İZDOĞA’nın 07 Nisan 2022 tarihinde özel bir firma ile imzaladığı kısmi devir sözleşmesi kapsamında atık toplama merkezindeki saha betonu ve çevre duvarına ilişkin maliyet hesapları, metrekare ve birim maliyetlerin yanlış çarpılması nedeniyle olması gerekenden daha yüksek hesaplandı.

Sözleşmede gayrimenkul yapılarına ilişkin bedelin 2 milyon TL (KDV hariç) olarak belirlendiği, ancak sözleşmeye ekli liste incelendiğinde alan büyüklüğü ve maliyetlerin doğru hesaplanmaması nedeniyle fazla ödeme yapıldığı raporda yer aldı. Ayrıca denetim raporunda, geçen yılki sayıştay raporunda da söz konusu kalemler için 501 bin 886 TL tutarında fazla ödeme yapıldığı hatırlatıldı. İZDOĞA’nın bu fazla ödeme için icra takibi başlattığı, ancak alacağın henüz tahsil edilemediği kaydedildi.

SEYAHAT HARCAMALARINDA USULSÜZLÜK

İncelemede hem şirket personelinin hem de şirket çalışanı olmayan kişilerin yurt içi ve yurt dışı ulaşım ve konaklama harcamalarının herhangi bir görevlendirme yazısı ya da yönetim kurulu kararı olmaksızın şirket bütçesinden karşılandığı belirlendi. Denetimde, 2023 yılında 1 milyon 581 bin 388 TL harcama yapıldığı ve bu tutarın “Genel Yönetim Giderleri” hesabına kaydedildiği tespit edildi. Ayrıca bu seyahatler arasında, şirketle ilgisi bulunmayan üçüncü kişilerin masraflarının da yer aldığı ifade edildi. 

Öte yandan, şirkete iade edildiği belirtilen 1 milyon TL’lik tutarın, banka hesabına elden poşet içinde nakit olarak getirilip, Şirket muhasebe çalışanının adına yatırıldığı belirlendi. Parayı yatıran personel, nakdi kendisine elden verildiğini ve veren kişiyi tanımadığını beyan etti. Sayıştay, Vergi Usul Kanunu’na aykırı şekilde gerçekleşen bu işlem nedeniyle söz konusu meblağın “kaynağı belirsiz para” niteliği taşıdığını ve tahsilat olarak kabul edilemeyeceğini belirtti.

Sayıştay, şirket yönetiminin; Sorumlu personel hakkında idari ve hukuki işlem başlatmasını, nakit olarak yatırılan 1 milyon TL’nin geçerli tahsilat olarak değerlendirilemeyeceğini, bu nedenle toplam 1 milyon 581 bin 388 TL’lik tutarın tahsilinin sağlanması için sürecin yürütülmesini istedi. 

YÜZLERCE İŞÇİ İZİN KULLANMAMIŞ

Şirkette bin 400 işçinin yıllık izinlerini kullanmadığı ortaya çıktı. Sayıştay, biriken izinlerin gelecekte şirkete milyonlarca lira ek yük getireceğini ve durumun kanuna aykırı olduğunu belirterek izinlerin derhal kullandırılmasını istedi.

Yıllık izinlerin kullandırılmamasının işveren açısından idari para cezası riskine yol açtığı hatırlatıldı ve önceki denetim yılında yapılan uyarılara rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığını belirterek, yıllık izinlerin biriktirilmeden zamanında kullandırılması gerektiğini vurguladı.

YETKİ DIŞI PERSONEL ALIMLARI 

Personel alım süreçlerinde mevzuata uygun olmayan uygulamaların bulunduğu tespit edildi. Rapora göre, şirket adına personel ihtiyacı belirlenmeden işe alım yapıldığı ve bu süreçte yönetim kurulundan gerekli yetki alınmadığı kaydedildi.

MEVZUATA AYKIRI KURULAN ŞİRKETLER

Meclis kararı olmadan yeni şirketler kurulduğu tespit edildi.

Sayıştay, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin doğrudan veya dolaylı çoğunluk hissesine sahip olduğu İZDOĞA şirketinin, yönetim kurulu kararlarıyla yeni şirketler ve adi ortaklıklar kurduğunu, ancak bu süreçlerde Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ve Cumhurbaşkanı izninin alınmadığını tespit etti.

Denetim raporunda, 4046 ve 5393 sayılı kanunlar gereği belediyelerin şirket kurma ve sermaye katılımı işlemlerinin meclis kararı ve Cumhurbaşkanı iznine tabi olduğu hatırlatıldı. Bu nedenle İZDOĞA’nın tek başına yönetim kurulu kararıyla şirket kurmasının mevzuata aykırı olduğu vurgulandı.

3.7 MİLYONLUK ZARAR

Raporda ayrıca, son üç yılda ortak olduğu ve kurduğu bazı şirketlerin yüksek zararlarla kapandığı belirtildi. Bu kapsamda özellikle İZDOĞA-… Adi Ortaklığı’nın kuruluşundan fesih tarihine kadar 3,7 milyon TL zarar ettiği, bunun 2 milyon TL’lik kısmının İZDOĞA’ya yansıdığı ifade edildi.

İZDOĞA'nın diğer iştiraklerinden İzmir Arıtma Teknolojileri A.Ş.’nin de kısa sürede sermayesinin neredeyse tamamını kaybederek borca batık duruma geldiği aktarıldı. Raporda, şirketlerin finansman kaynağının kamu bütçesi olduğuna dikkat çekilerek, şirketlerin meclis onayı olmadan yeni ticari yapılara girmesinin kamu kaynaklarının verimsiz kullanımına yol açtığı belirtildi.

İZDOĞA ise savunmasında, kuruluş sözleşmesinde yeni şirket kurma yetkisinin bulunduğunu, bu nedenle ayrıca izin gerekmediğini ileri sürdü. Ancak Sayıştay, bu görüşe katılmayarak mevzuat gereği belediye şirketlerinin yeni şirket kurarken meclis kararı ve izin almak zorunda olduğunu tekrar vurguladı. İzBB’nin çoğunluk hissedarı olduğu İZDOĞA AŞ’nin yönetim kurulu kararlarıyla kurduğu şirketlerin bazıları yüksek zarar etti.

Sayıştay denetimine göre, şirketlerin kurulması için belediye meclisi onayı ve Cumhurbaşkanlığı izni gerekiyor, tek başına yönetim kurulu kararı yeterli değil. Zararlar belediye kaynaklarıyla karşılanırken, yeni yönetimin kamu kaynaklarını mevzuata uygun ve verimli kullanması gerektiği vurgulandı. 

İZDOĞA'DAN BELEDİYE ŞİRKETİNE BORÇ

Sayıştay raporu, İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketlerinden İZDOĞA’nın yüksek miktarda borcu olmasına rağmen başka belediye şirketlerine 76,6 milyon TL borç verdiğini ortaya koydu. Borcun tahsil edilemediği ve faizlerin de eklendiği belirtilen raporda, şirketin böyle bir işlem yapmasına yasal dayanak bulunmadığı belirtildi.

Rapordaki bir diğer bulguda ise, 162 milyon TL’yi aşan finansal kiralama işlemleri için Büyükşehir Belediye Meclisi’nden gerekli karar alınmadığı tespit edildi. Sayıştay, bu tür işlemlerin mevzuata uygun şekilde yürütülmesi ve borç tahsil süreçlerinin sıkı denetlenmesi gerektiğini vurguladı.

TOPLANTIYA KATILMADAN 173 BİN TL'LİK HUZUR HAKKI

Sayıştay denetim raporu, şirket yönetiminde dikkat çeken bir uygulamayı ortaya koydu. Rapora göre, bir yönetim kurulu üyesi 2023 yılında hiç toplantıya katılmadığı halde huzur hakkı ve murahhas üye ücreti olarak toplam 173.700 TL ödeme aldı. Huzur hakkının, üyeleri toplantılara katılmaya teşvik amacıyla ödenen bir hak olduğu belirtilen raporda, yapılan ödemenin hukuka aykırı olduğu vurgulandı.

Sayıştay, söz konusu ödemelerin faizleriyle birlikte ilgili kişiden tahsil edilmesi gerektiğini kaydetti.