'Buca Metro ihalesi’ tartışmalarına son nokta konuldu

TENZİLE AŞÇI/EGEPOSTASI- İzmir’in en büyük yatırımlarından olan ve demiryolu ulaşımını geliştirmede önemli bir sac ayağı olan Buca Metrosu’nun ihalesini kazanan firma geçtiğimiz günlerde belli olmuştu. Firmanın açıklanmasıyla birlikte ihalenin en düşük teklifi verene değil, en düşük ikinci teklifi verene verildiği iddiası ortaya atılmıştı.

İddiaların ardından İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer iddiaları doğrularken, önce ihaleyi kazanan firmaya Avrupa Yatırım Bankası’nın karar verdiğini daha sonra katıldığı bir canlı yayında ise Avrupa Yatırım Bankası’nın istenilen araştırmayı yaptığını, ihaleyi kazanan firmaya ihale komisyonun karar verdiğini açıklamıştı.

Başkan Soyer’in çelişkili ifadeleri AK Parti tarafından eleştiri yağmuruna tutulurken bugün gerçekleştirilen İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde son günlerde ihaleyi alan firma ve karar veren mekanizma üzerinden tartışmalara neden olan Buca-Üçyol Metro Hattı ihale sürecine ilişkin İzmir Büyükşehir Belediyesi Banliyö ve Raylı Sistem Yatırımları Daire Başkanı Mehmet Ergenekon bir sunum yaptı

Sunumda ayrıca, en düşük teklifi veren Yapı Merkezi-Nurol Ortak girişiminin teklif edilen fiyat üzerinden sözleşmeyi ifa edip edemeyeceğine ilişkin detaylı değerlendirme yapıldığı ve yapılan değerlendirme sonucunda Yapı Merkezi-Nurol Ortak girişiminin fiyat cetvelinde yer alan 762 kalemin birim fiyatlarını karşılamada yetersiz kalacağı sonucuna varıldığı bunun sonucunda ihalenin 2. En düşük teklifi veren Gülermak A.Ş.’ye verildiği ifade edildi. 
İhaleyi kazanan firmanın belirlenmesinde şeffaf ve objektif bir süreç izlendiğine vurgu yapan Ergenekon, şunları söyledi; 

“11.12.2019 tarihinde EBRD ile imzalanan kredi sözleşmesi ile Buca Metro Hattı ihale çalışmalarına başlanılmıştır. EBRD, AFD ve 2 yatırım bankası tarafından eş finansman sağlanması planlanan projenin ihalesi 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "Istisnalar" başlıklı 3. maddesinin (c) bendine göre KİK'den istisna tutularak EBRD'nin ihale kurallarına göre yapılmıştır. 08.02.2021 tarihinde Genel İhale İlanı Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası'nın internet sitesinde yayınlandı. 10.03.2021 tarihinde ihale ilanına çıkıldı. İki aşamalı yapılacak olan ihalenin birince aşaması 28.05.2021 tarihinde gerçekleştirildi. 1. Aşamada teknik teklifler ve yeterlilik bilgileri değerlendirildi.

16.07.2021 tarihinde 1. Aşama Değerlendirme raporu bankaya gönderildi ve Onay alındı. İhaleye katılan bütün firmaların 1.Aşama değerlendirmesinde Türkiye ve yurtdışında yaptığı işler, firmaların mali durumları ve teknik teklifleri değerlendirilmiş, Buca Metro hattı inşaatını yapabilecek kapasitede olan ve ihaleye katılan 14 firmadan 13'ü davet edilmiştir. Firmaların yeterlilikleri konusu 1. aşama konusudur. 2. aşamada firmalardan bağımsız, atılan mali teklifleri yönetmelikler çerçevesinde değerlendirilir. 06.09.2021 tarihinde ihalenin 2. aşaması gerçekleştirilmiştir ve 8 firma mali teklifini sunmuştur. İlk olarak bütün tekliflerde, eksik evrak, aritmetik hata olup olmadığına bakılmış ve bütün firmaların dosyalarının tam olduğu görülmüştür.

Mali teklifler, ülkemizdeki KIK kanununda yer alan aşırı düşük teklif sorgulamasına benzer EBRD'nin Anormal Derece Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi (ALT) kılavuzuna göre değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu kılavuza göre 2 sorgulama yöntemi vardır;

GÖRECELİ YAKLAŞIM KULLANILDI

1- Mutlak Yaklaşım : 5 Tekliften daha az olduğu durumlarda hesaplamalara yaklaşık maliyet dahil edilir.
2- Göreceli Yaklaşım: Beş (5) veya daha fazla teklifin sunulduğu durumlarda yaklaşık maliyet hesaplamalara katılmaz.

ALT RİSK HESABA KATILDI

8 firma teklif sunduğundan, analizde 'göreceli' yaklaşım kullanılmıştır. Yöntem, tekliflerin ortalama ve standart sapmalarının hesaplanmasına dayanmaktadır. ALT risk bölgesi eşiği, ortalama (ORTALAMA) eksi standart sapma (STDEV) değerinin altındaki herhangi bir teklif olarak tanımlanmaktadır. Buca İhalesinde ki 8 firmanın teklif ettiği rakamlara göre hesaplanan alt limit tutarı 3.754.700.767,08 TL olarak bulunmuştur.

ALT risk bölgesi eşiğine göre, Yapı Merkezi - Nurol Ortak Girişimi tarafından verilen en düşük teklif, EBRD'nin 1 Ağustos 2017 tarihli 'İş Sözleşmeleri için Anormal Derecede Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi' Rehber Notunda yer alan metodolojiye göre anormal derecede düşük olarak sınıflandırılmıştır.

ALT risk bölgesi eşiğine giren Yapı Merkezi - Nurol Ortak Girişimi'nin teklif ettiği maliyeti oluşturan iş kalemleri içerisinden İhale Komisyonu tarafından belirlenen kalemler seçilerek bu kalemlere ait fiyat analizleri ve destekleyici dokümanlar talep edilmiştir.

Sunulan analizler incelendiğinde firmanın alt yüklenicilerden aldığı proformalardan gelen rakamları direk kullandığı, iş kalemlerinin piyasa maliyetlerinin oldukça altında kaldığı görülmüştür.

İhale Komisyonu Yapılan değerlendirmeler sonucunda İhale tarihinden 1,5 ay sonra hazırlanan ihale değerlendirme raporunu ve kazanan firma önerisini 14.10.2021 tarihinde EBRD'ye göndermiştir.

Banka 26.10.2021 tarihinde bağımsız uzman denetçi atamış ve tüm ihale evrakları bağımsız denetçiyle paylaşılmıştır.

Bağımsız denetçi 1 aylık bir çalışma neticesinde raporunu banka ile paylaşmış ve bankadan ihale kararı onayı tarafımıza iletilmiştir. Bilirkişi raporu bankadan istenmiş fakat EBRD kuralları gereği gizli olduğu için İdaremiz ile dahi paylaşılmamıştır.

Sonuç olarak; tüm bu yapılan görüşmeler ve değerlendirmeler neticesinde hazırlanan ihale değerlendirme raporunu ve kazanan firma önerisinde aşağıda ki hususlar yer almaktadır.

En düşük teklifi verenin (Yapı Merkezi - Nurol Ortak Girişimi) teklif edilen fiyat üzerinden sözleşmeyi ifa etme kabiliyetine sahip olup olmadığını belirlemek için aşağıda açıklanan detaylı değerlendirme ve açıklama süreci benimsenmiştir.

1) İsteklinin Fiyat Cetvelinde yer alan 762 kalemin her biri için birim fiyatlar incelenmiş ve ikinci en düşük teklif veren tarafından teklif edilen birim fiyatlarla karşılaştırılmıştır. Bu fiyatlar, gerekli olan imalatları karşılamak için çok düşük olarak değerlendirilmiştir.

2) Düşük olarak belirlenen fiyatlar, ikinci en düşük teklifi verenin birim fiyatlarının %50'sinden az olan kalemlerini belirlemeye dayalı objektif bir süreç kullanılmıştır.

USULSÜZ ÇALIŞMA YAPILMADI

Bu değerlendirme sonucunda;
- Metro hattının tamamlaması için gerekli olan keşfi oluşturan 12 ana iş kaleminden (tünel, açıkta inşaat, ince işler vb.) 6 iş kaleminin isteklinin teklif ettiği fiyatlarla inşa edilemeyeceği görülmüştür.
- İsteklinin teklif ettiği 762 iş kaleminden 421 (toplam maliyeti 318.391.540,28 TL) iş kaleminin son derece düşük birim fiyatlara sahip olduğu görülmüştür.
İsteklinin teklif ettiği toplam fiyatın, 421 kalemde oluşan maliyet açığını kapatmak için yeterli bir marj içermediğini göstermektedir.
İhale Komisyonu, EBRD Satın Alma Politikaları ve Kuralları göre Yapı Merkezi - Nurol Ortak Girişimi tarafından verilen en düşük teklifi reddedilmesini önermiştir.

İhale komitesi, Katılımcının Sözleşmeyi tatmin edici şekilde bir yapmak bir sonraki düşük teklife geçmiştir. Gülermak Ağır ve Taahhüt A.Ş. tarafından verilen ikinci düşük ALT eşiğinden daha yüksek olduğu için, en düşük teklif EBRD'nin Ağustos 2017 tarihli için Anormal Derecede Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi" Kılavuz Notunda yer alan metodolojiye göre anormal derecede düşük olarak sınıflandırılmamıştır. 06.09.2021'den 26.11.2021'e kadar gerçekleştirilen değerlendirme sürecini Banka'nın İhale İlke ve Kuralları (PP&R)'na göre tamamlamıştır.

Sonuç olarak; İhaleye katılan bütün firmalar gerek Türkiye de gerek se Dünyada büyük ölçekli işler yapmakta olan son derece değerli firmalardır. En düşük Teklifi veren firmamızda Dünya çapında iş yapan firmaların oluşturduğu bir ortaklıktır. Ortaklardan biri Belediyemizce yapım çalışmaları devam etmekte olan Çiğli Tramvayı işinin yüklenicisi olarak çalışmaktadır. Değerlendirme sürecinde hiçbir usülsüz çalışma yapılmamış, her firmaya eşit olarak yaklaşılmış, EBRD prosedürlerine göre sayısal verilere dayalı şeffaf bir süreç yönetilmiştir.”