Sayıştay'dan Gaziemir'in dikkat çeken 'borçlanma' ve 'taşınmaz' raporları

ARDA AKDENİZ/EGEPOSTASI – Gaziemir Belediyesi’nin 2020 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu yayınladı. Raporda belediyenin borçları ile bazı taşınmazların tahsisi ile ilgili çarpıcı tespitlere yer verildi.

2020'DE 20 MİLYON AÇIK

Yapılan incelemeye göre Belediye’nin borç stokunun 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirtilen sınırın üzerinde olduğu ve belediyenin son 5 yılda bütçe açığı verdiği ortaya çıktı.  

Belediyenin 2020 yılı bütçe açığı 20.168.604,14 lira olarak kayıtlara geçerken, ‘’Mevzuattan anlaşılacağı üzere idarelerin borçlanmaya gerek duymayacak bir mali yapı oluşturması esastır. Yapılan incelemede, Belediye'de plan-bütçe ilişkisinin güçlü kurulmadığı ve buna bağlı olarak harcama süreçlerinin sağlıklı yürütülmediği için gelir gider denkliğini T.C. Sayıştay Başkanlığı İzmir Gaziemir Belediyesi 2020 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 26 sağlayacak bütçelerin yapılamadığı görülmüştür.

Belediye’nin 2019 yılsonu bütçe geliri olan 101.557.094,99 TL’ye, % 22,58’lik yeniden değerleme oranı uygulandığında bu tutar 124.488.687,04 TL olmaktadır. Ancak 2020 yılı içerisinde Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının yeniden değerleme oranıyla belirlenen tutarını aştığı görülmüştür. Buna göre, Belediye’nin borç stokunun, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Kanun’a göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktardan 286.616.745,40 TL tutarında fazla olduğu görülmüştür’’ denildi.

TAŞINMAZLAR DOĞRUDAN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KİRALANDI

Raporda belediye şirketine ayni sermaye olarak devredilen bazı taşınmazların değer tespitlerinin yapılmadığı ve ilgili taşınmazlardan kira sözleşmeleri sona erenlerin belediye şirketi tarafından ihalesi yapılmadan, doğrudan üçüncü kişilere kiraya verildiği tespit edildi. 

2886 sayılı Kanun’un devre dışı bırakılmasına neden olacağına dikkat çekilen söz konusu işlemlerle ilgili tespitler şu şekilde:

‘’Yapılan incelemede, 12.11.2019 tarihinde kurulan, piyasa koşulları çerçevesinde ticari faaliyet göstermeyen ve ödenmiş sermayesi dışında mal varlığı bulunmayan Seydaş Organizasyon İnşaat Gıda San. ve Tic. A.Ş.’nin kuruluşundan kısa bir süre sonra 15.11.2019 tarihli ve 72 numaralı Meclis Kararıyla Belediye’ye hibe edildiği görülmüştür. 

Şirketin hibe alınmasından sonra ise; 

04.12.2019 tarihli ve 76 numaralı Meclis Kararı ile Belediye’nin hüküm ve tasarrufunda bulunan 216 adet reklam alanı (billboard, megalight vb.) ile Gazikent Mahallesi rekreasyon alanı içerisinde bulunan kafeteryanın; - 03.02.2020 tarihli ve 7 numaralı Belediye Meclisi Kararıyla da; 

• Irmak Mahallesi 725 sokak no:2, 2309 ada 1 parsel ile 2198 ada 2 parsel arasında kalan kamuya terkli alan üzerindeki Kültür Merkez Binasının, 

• Sevgi Mahallesi Nevvar Salih İşgören Caddesi no:8/3, 1934 ada1 parsel ile 1920 ada 1 parsel arasında kalan kamuya terkli alan üzerindeki binanın, 

• Gazikent Mahallesi Akçay Caddesi no:282/4, 1949 ada 6 parsel ile Akçay Caddesi arasında kalan kamuya terkli alan üzerindeki tesislerin (Kır Düğün Salonu, Kafeterya, Restoran, Büfe, Yüzme Havuzu); işletme haklarının bedelsiz olarak 10 yıllık süre ile belediye şirketine ayni sermaye artışıyla devredildiği görülmüştür. 

Bunlara ilave olarak 08.01.2021 tarihli 12 numaralı Meclis Kararı ile Belediye’ye ait bazı spor tesislerinin işletme hakları bedelsiz olarak 10 yıllığına ilgili şirkete ayni sermaye artışıyla devredilerek uygulamaya devam edilmiştir. Yapılan ayni sermaye artışlarına rağmen işletme ve taşınmazların 6102 sayılı Kanun hükümlerine göre değer tespitinin yapılmadığı, taşınmazların tapu kaydına şerh düşülmediği ve ayni sermaye artışlarının 241 Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabında izlenmediği görülmüştür.’’

TAŞINMAZLAR KAYITLARDA YER ALMADI

Yapılan incelemelerde bazı taşınmazlarla ilgili dikkat çeken üç tespit daha raporda yer aldı. 

Bazı taşınmazların mali tablolarda yer almadığı ‘’Belediye'nin 2020 yılı bilançosunda 250 Arazi ve Arsalar, 251 Yeraltı ve Yer Üstü Düzenleri ve 252 Binalar Hesabında toplam 67.964.724,46 TL yer almakta iken, aynı yıla ait taşınmaz icmal cetvelinde 250 Arazi ve Arsalar, 251 Yeraltı ve Yer Üstü Düzenleri ve 252 Binalar Hesabının konusunu teşkil eden taşınmazların toplam kayıtlı tutarının ise 156.409.626,74 TL olduğu görülmüştür. Dolayısıyla bilançoda maddi duran varlıklar hesap grubunda yer alan kayıtların 88.444.902,28 TL tutarında noksanlık içerdiği görülmektedir. 2018 yılı Sayıştay Denetim Raporu’na da konu edilmesine rağmen bu hususta gerekli düzeltmelerin yapılmadığı ve hatalı kayıt sisteminin sürdürüldüğü anlaşılmaktadır’’ ifadeleriyle raporda yer buldu.

Ayrıca tahsis işlemine konu edinen 19 taşınmazın da muhasebe kayıtlarında yer almadığı ortaya çıktı. Söz konusu taşınmazlardan 15’inin ‘tahsisli’, 4’ünün de ‘tahsisli alınan’ olarak kayıtlara geçti.

Öte yandan belediye tarafından üçüncü kişilere kiraya verilen toplam 54 taşınmazın da nazım hesaplarda yer almadığı belirtildi.

AMORTİSMAN HESAPLARINDA TUTARSIZLIK

Ayrıca bazı taşınmaz varlıklara amortisman ayrılmaması ve bunların muhasebeleştirilmemesi nedeniyle, amortisman hesabında yer alan tutarların gerçeği yansıtmadığı belirtildi. 

Söz konusu tespitle ilgili raporda,  ‘’Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri ile Binalar Hesabı için 2020 yılı dönem sonu işlemlerinde amortisman hesaplanmadığı için kayıt yapılmadığı, yeraltı ve Yer Üstü Düzenleri Hesabında 18.386.863,79 TL yer almasına karşılık bilançoda günümüze kadar ayrılan birikmiş amortisman tutarının %1,33 oranında 244.643,23 TL olduğu, binalar Hesabında 33.069.542,78 TL yer almasına karşılık bilançoda günümüze kadar ayrılan birikmiş amortisman tutarının %0,27 oranında 89.830,13 TL olduğu tespit edilmiştir’’ ifadeleri kullanıldı.

RUHSATSIZ VE EKSİK VERGİ ALINAN İŞLETMELER

Raporda ayrıca bin 455 işletmenin ruhsatsız, 15 işletmenin de vergisinin eksik olduğu ortaya çıktı. Söz konusu 15 işletmenin 3 adet içkili lokanta, 3 adet çocuk oyun salonu, 5 adet oyun salonu, 3 adet pavyon, 4 adet içkili kafeterya olduğu,ortaya çıktı.

VERGİ BORÇLARI İLGİLİ HESAPLARDA İZLENMEDİ

Raporda belediyenin yapılandırılmış ve vadesi geçmiş vergi ve sosyal güvenlik yükümlülüklerinin ilgili hesaplarda izlenmediği de şu cümlelerle belirtildi:

‘’Yapılan inceleme kapsamında yukarıda yer alan tabloda da gösterildiği üzere Gaziemir Belediyesi’nin, Gaziemir Vergi Dairesine toplam 24.911.615,59 TL borcu bulunmakta olup borçlarının 9.405.984,78 TL’sini 6736 sayılı Kanun kapsamında, 676.557,61 TL’sini 7020 sayılı Kanun kapsamında ve 12.803.042,60 TL’sini 7256 sayılı Kanun kapsamında yapılandırmış olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Belediye’nin Sosyal Güvenlik Kurumuna toplam 2.374.137,00 TL borcunun bulunduğu bu borcun 757.331,00 TL’sinin 7256 sayılı Kanun kapsamında, 1.616.806,00 TL’sini 7020 sayılı Kanun kapsamında yapılandırıldığı görülmüştür.’’