Sayıştay açıkladı! İZBETON 175 milyondan fazla zarar etmiş

EGEPOSTASI-  Sayıştay, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin şirketi İZBETON’un 2019 yılı raporunu açıkladı. 

BULGU 1: Borçlanmalarda Büyükşehir Belediye Meclisi Kararı Alınmaması

Raporda, "Yapılan incelemelerde Büyükşehir Belediye Meclis kararı alınmadan şirket tarafından 2019 yılı içinde dört adet yönetim kurulu kararıyla toplamda 68.000.000,00 TL borçlanma yapıldığı görülmüştür." denildi.

MECLİS KARARI ALINMADAN BORÇLANILMIŞ

Rapordan, "1 Ocak -31 Aralık 2018 tarihleri arasında şirketin brüt hasılatı 1.036.563.258,00 TL olup bu tutar %23,73 yeniden değerleme oranıyla çarpıldığında 1.282.539.719,12 TL olmaktadır. Yapılan borçlanma toplamda 68.000.000,00 TL olarak şirketin brüt hasılatının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan tutarın %10’unu geçmemektedir. Bu sebeple yapılan borçlanmalarda büyükşehir belediye meclisinin kararı alınması gerekmektedir.

Oysa şirket tarafından alınan yönetim kurulu kararlarıyla 07.01.2019 tarihinde İzmir Büyükşehir Belediyesi Çevre Korunması, İyileştirilmesi, Müşavirlik Proje A.Ş’ den 20.000.000,00 TL, 08.01.2019 tarihinde İzmir Metro İşletmeciliği Taşımacılık A.Ş’ den 25.000.000,00 TL, 20.02.2019 tarihinde İzmir Büyükşehir Belediyesi Çevre Korunması, İyileştirilmesi, Müşavirlik Proje A.Ş’ den 3.000.000,00 TL, 30.07.2019 tarihinde İzmir Metro İşletmeciliği Taşımacılık A.Ş’ den 20.000.000,00 TL borçlanmaya gidilmiştir.

Sonuç olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin %98,79 ortağı olduğu şirketin borçlanmalarında 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68 inci maddesinde belirtilen usullerin uygulanması gerekmekte olup şirketin brüt hasılatının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan tutarın %10’unu geçmeyen borçlanmalarda büyükşehir belediyesi meclisinin kararının alınması gerekmektedir."

ALACAKLARIN TAKİBİ VE TAHSİLATI YAPILMAMIŞ

BULGU 2: Şirketin Vadesi Geçmiş Alacaklarına Vade Farkı Uygulamaması ve Bu Alacaklara İlişkin Takip Tahsilat Süreçlerinin Başlatılmaması 

Raporda, "Şirketin vadesi geçmiş bazı alacakları için vade farkı uygulamadığı ve gerekli takip tahsil süreçlerini başlatmadığı görülmüştür." ifadeleri kullanıldı.

Raporda, "Yapılan incelemelerde 120-Alıcılar hesabında … Derneği’nden 2004 yılında tahakkuk etmiş 75.875,81 TL alacağı görülmektedir. Yine vadesi geçmiş Gaziemir Belediyesi’nden 35.000.00 TL, Güzelbahçe Belediyesi’nden 7.909,34 TL, Balçova Belediyesi’nden 35.930,91 TL, Kiraz Belediyesi’nden 20.096,99 TL, Ören Belediyesi’nden 8.900,72 TL, Zeytinova Belediyesi’nden 14.597,21 TL, Ödemiş Bozdağ Belediyesi’nden 23.204,62 TL, Geren Belediyesi’nden 14.160.00 TL, Beydağ Belediyesi’nden 8.615,17 TL olmak üzere toplam olarak 168.414,96 TL; 128 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabında Emiralem Belediyesi’nden 16.892,08 TL, Koyundere Belediyesi’nden 6.176,29 TL toplamda 23.068,37 TL alacağı olduğu görülmüş olup şirket tarafından bu alacaklara ilişkin vade farkı uygulanmadığı ve 120 Alıcılar hesabındaki alacaklara takip tahsilat süreçlerinin başlatılmadığı görülmüştür."

175 MİLYON FAZLA ZARAR EDİLMİŞ!

BULGU 3: Şirketin Faaliyetlerinin Tamamına Yakınının Büyükşehir Belediyesi İhaleleri Kapsamında Olmasına Rağmen Şirket Tarafından Sürekli Zarar Edilmesi 

Raporda, "Şirketin faaliyetleri incelendiğinde faaliyetlerin tamamına yakınının büyükşehir belediyesi ihaleleri olmasına rağmen bu faaliyetler neticesinde şirketin sürekli zarar ettiği görülmüş olup 2018 yılı beyannamesine göre son beş yılda toplam 175.454.966,04 TL zarar ettiği tespit edilmiştir." denildi. 

Rapordan, "Şirketin faaliyet alanları arasında; hazır beton, bordür, beton parke üretimi ve dağıtımı, sıcak ve soğuk asfalt üretimi yapmak ve bu konudaki ihalelere katılmak, bu kapsamdaki tesisleri kurmak, 3213 sayılı Maden Kanununa göre her türlü madencilik faaliyetlerinde bulunmak, maden, mermer arama ruhsatnameleri almak, işletmek, başkalarından ruhsat devralmak, atıkların toplanması, taşınması, geri kazanımı, bertarafı ve işlenmesi süreçlerini gerçekleştirmek mevcuttur.” Şirketin bu kapsamdaki tüm faaliyetleri İzmir Büyükşehir Belediyesi ihaleleri kapsamında yürütülmektedir. Oysa belediye şirketleri ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi görevini özel hukuk çerçevesinde yerine getirilmesinde aktif rol alan, bölgesel kalkınmaya hedefleri doğrultusunda ticaretin geliştirilmesinde katkıda bulunan, bölgenin teknolojik gelişmişlik düzeyini arttıran, sosyal maliyet-kar dengesi çerçevesinde kar elde edip elde edilen karı yine büyükşehir belediyesi bütçesine aktaran bir mekanizma amacıyla kurulan tüzel kişilerdir. "

İHALELER SÜRELERİNDEN FAZLA!

BULGU 4: Alt Yüklenicilere İhale Edilen İşlere Ait Sürelerin Büyükşehir Belediyesi İhaleleri Süresinden Fazla Olması 

Rapordan, "Yapılan incelemelerde şirket tarafından alt yüklenicilere ihale edilen yapım işlerinin T.C. Sayıştay Başkanlığı İzmir Büyükşehir Belediyesi Beton ve Asfalt Enerji Üretim ve Dağıtım Tesisleri Su Kanalizasyon Tic.Ve San. A.Ş. 2019 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu 12 süresinin büyükşehir belediyesinden alınan ihalelerin süresinden fazla olduğu tespit edilmiştir. Şirketin faaliyetleri, İzmir Büyükşehir Belediyesi ihaleleri kapsamında yüklendiği işlerin tamamının alt yüklenicilere ihale edilmesi ve şirketin büyükşehir belediyesinden elde ettiği gelirle alt yüklenici maliyetlerini ödemesi üzerine kuruludur. Bu sebeple şirket tarafından ihale edilen işlerin tamamı büyükşehir belediyesine bağlı olarak yerine getirilmektedir. Ancak şirketin alt yüklenicilere ihale ettiği işlerin süreleri, büyükşehir belediyesinden almış olduğu ihale sürelerinden fazla olduğu görülmüştür. Ayrıca şirket tarafından büyükşehir belediyesi ihalelerinin alınamama durumu da göz ardı edilmiştir. Büyükşehir belediyesi tarafından açık ihale kapsamında şirket tarafından yüklenilen bu ihalelerin kazanılamaması halinde alt yüklenici sözleşmeleri fesihleride tazminat ödenmesi hususu da ortaya çıkacaktır. Sonuç olarak şirket tarafından büyükşehir belediyesi ihaleleri ile alt yüklenicilere ihale edilen ihalelerin süresinin eşit olarak ayarlanması gerekmektedir.."

AYKIRI İMALAT YAPILMASI

BULGU 5: Yapım İşi İhalelerinde Parke, Beton Plak Kaldırım Blokaj ve Bordür Sökülmesi İmalat Tariflerine Aykırı İmalat Yapılması 

Rapodan, "Yapılan incelemelerde şirket imalatlarında parke, beton plak kaldırım blokaj ve bordür sökülmesi imalat tariflerine aykırı imalat yapıldığı görülmüştür.

Şirketin büyükşehir belediyesinden almış olduğu yapım işi ihalelerinde ve şirketin bu ihale kapsamında alt yüklenicilere ihale ettiği yapım işlerindeki imalat birim fiyat tariflerinde: 

Parke, Beton Plak, Adi Kaldırım ve Blokaj Sökülmesi imalat tarifi: “Projesine göre mevcut beton parke taşı, blokaj, adi kaldırım vb. sökülmesi, taşların plaklardan ayrılması, sökülen imalatın yol kenarına yada uygun bir sahaya istifi, idarenin göstereceği yere nakliyesi, inşaat yerindeki yükleme, yatay ve düşey taşıma, boşaltma, her türlü işçilik, araç ve gereç giderleri, yüklenici karı ve genel giderler dahil, 1 m2 beton parke taşı, blokaj, adi kaldırım vb. parke taşı sökülmesi fiyatıdır.” 

Bordür Sökülmesi imalat tarifi: “Projesine göre bordürlerin sökülmesi, temizlenmesi, yol kenarına ya da uygun bir sahaya istifi, idarenin göstereceği yere nakli, her türlü işçilik, araç ve gereç giderleri, iş yerindeki her türlü yükleme-boşaltma ile yüklenici karı ve genel giderler dahil 1metre bordür sökülmesi fiyatıdır.” şeklinde hükümler mevcuttur. 

Ancak yapılan incelemelerde parke, beton, kaldırım, bordür sökülmesi imalatlarında birim fiyat tariflerinde belirtilen hükümlere aykırı olarak tamamen makine yardımıyla yapıldığı ve ilgili malzemenin temizlenmesi, istiflenmesi vs işlemlerin yapılmadığı görülmüştür.

Bu çerçevede büyükşehir belediyesi tarafından söz konusu imalat kusuruna ilişkin olarak toplamda 9.283.581,68 TL belediye şirketine ödenmesi gereken hakedişten kesinti yapılmıştır. Ancak bu durum şirketin söz konusu imalat kusuruna ilişkin zararını ortadan kaldırmamaktadır. Şirket tarafından bu tutarın ilgili yapım işi altyüklenicilerinden de tahsilinin yapılması gerekmektedir. Aksi halde oluşan bu zarar şirket tarafından üstlenilecektir.

Sonuç olarak bu imalat kusuru oluşumu şirketin yetkili organları veya sermayedar olan büyükşehir belediyesi teftiş makamlarınca araştırılarak mesuliyeti bulunan kişilere bu zarara ilişkin gerekli yaptırımların uygulanması ve takibinin yapılması gerekmektedir."

ŞİRKETİN ZARAR UĞRATILMASI

BULGU 6: Yapım İşlerinde İdari ve Teknik Şartnamelere Uyulmaması Sebebiyle Şirketin Zarara Uğratılması 

Raporda, "Şirket tarafından büyükşehir belediyesinden alınan ihaleler neticesinde alt yüklenicilere ihale edilen yapım işlerinin idari, teknik şartnameleri ve birim fiyat tariflerinde yapılacak imalatlarda; dolgu malzemesi olarak tuvenan malzeme kullanılması gerekirken elek artığı malzemenin dolgu malzemesi olarak kullanıldığı görülmüştür. Bu doğrultuda fiyat olarak daha pahalı tuvenan malzeme yerine fiyatı daha düşük olan elek artığı malzemenin kullanıldığı ancak tuvenan malzeme bedeli üzerinden ödemelerin yapıldığı görülmüştür.

Bu çerçevede büyükşehir belediyesi tarafından söz konusu imalat kusuruna ilişkin olarak toplamda 2.760.072,18 TL belediye şirketine ödenmesi gereken hakedişten kesinti yapılmıştır. Ancak bu durum şirketin söz konusu imalat kusuruna ilişkin zararını ortadan kaldırmamaktadır. Şirket tarafından bu tutarın ilgili yapım işi altyüklenicilerinden de tahsilinin yapılması gerekmektedir. Aksi halde oluşan bu zarar şirket tarafından üstlenilecektir.

Sonuç olarak bu imalat kusuru oluşumu şirketin yetkili organları veya sermayedar olan büyükşehir belediyesi teftiş makamlarınca araştırılarak mesuliyeti bulunan kişilere bu zarara ilişkin gerekli yaptırımların uygulanması ve takibinin yapılması gerekmektedir.”