ESHOT’un 5 milyarlık bütçesine meclisten vize: Muhalefetten ‘aktarma’ eleştirisi iktidardan ‘UKOME’ resti

TENZİLE AŞÇI/EGEPOSTASI- İzmir Büyükşehir Belediyesi Kasım ayı Olağan Meclis Toplantısı 6. Bileşimi Meclis Birinci Başkan Vekili Mustafa Özuslu idaresinde gerçekleştirildi.

ESHOT 2023 Mali Yılı bütçesinin görüşüldüğü oturumda ana gündem ulaşımda düzenleme yapma yetkisinin UKOME’ye devredilmesi ve akaryakıt fiyatlarındaki artış bu konularda yapılan eleştiriler oldu. AK Parti grubu aktarma sisteminin değiştirilmesi ve alınan ÜFE zamlarının iade edilmemesi noktasında eleştirilerde bulunurken CHP grubu ise artan maliyetlere karşılık zam kararının Büyükşehir’de değil UKOME’de olmasına tepki gösterdi. Bütçe görüşmelerinde ESHOT tarifelerinde zam konusu gündeme gelmedi.

Yapılan görüşmelerin ardından ESHOT’un 5 milyar 321 milyon liralık 2023 bütçesi Cumhur İttifakı’nın ‘ret’ oylarına karşılık Millet İttifakı ve DEVA Partili meclis üyesinin ‘evet’ oylarıyla oyçokluğuyla kabul edildi.

DİRİM: ESHOT SON DERECE GARABET BİR DURUMLA KARŞI KARŞIYA

CHP Grubu adına konuşan Ulaşım Komisyonu Başkanı ve CHP’li meclis üyesi Raşit Dirim, akaryakıt fiyatlarındaki artışa dikkat çekerken artan maliyetlerin ESHOT üzerindeki negatif etkilerine değindi. Ulaşıma ilişkin düzenlemelerin UKOME’de olmasına da tepki gösteren Dirim,  “Ülkenin içine girdiği ekonomik kriz kurumu sıkıntıyla karşı karşıya bıraktı. Ülkemizde yaşanan bu krizin yansıması sadece personel ve akaryakıt giderlerine değil bakım ve onarım hizmetlerine de yansımıştır. Kurumumuz bu olumsuz tabloya rağmen hizmetlerini aksatmadan sürdürmüştür. Bir de UKOME diye bir yapı oluşturuldu. Bu yapı vasıtasıyla bütün düzenlemeler yapılıyor ancak bütün yetkinin İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde olması gerekiyordu. Merkezi hükümetin yaptığı değişiklikle birlikte ulaşımdaki değişiklik yetkisi merkezi hükümetin atadığı bürokratlara verildi. Bu, hem akla hem de hukuka aykırı. Bu durumun ESHOT’a da yansımaları oldu. Bu nedenle ESHOT sadece 2 kez zam yapabildi. 2 yılda akaryakıt artışı yüzde 60’ken ESHOT bunu ulaşım fiyatlarına yansıtamadı. Bu aynı zamanda ahlaki bir durum da değil. Bununla ilgili dava süreci zaten devam ediyor. Şu an ESHOT ve İzBB son derece garabet bir durumla karşı karşıya. Dünyanın en gelişmiş metro ağına sahip kentlerde bile otobüslerin önemli bir yeri vardır. Böyle olduğu zaman otobüslerin hızı ve seyahat süresi önem kazanıyor. İzmir’de en çok kullanılan toplu ulaşım aracı otobüs. Otobüsler trafiğe karıştığında seyahat süresi uzamaktadır. Bizim bunun için ticari araçların hızını artırmamız gerektiği gibi otobüs yolları da açılması gerekmektedir. 

MISIRLI: ELDE EDİLEN 107 MİLYON KAR İADE EDİLMEDİ

ESHOT’un bütçesine ilişkin AK Parti grubu adına konuşan Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi ve AK Partili meclis üyesi Fikret Mısırlı, geçtiğimiz aylarda uygulanmaya başlanan ve daha sonra mahkeme kararıyla iptal edilen ulaşımda ÜFE zamlarını hatırlattı ve “Raşit Bey ekonomik giderlerin artışından dert yandılar. Baktığımızda belediye buralara ayıracağı kalemlerini koyun keçi alam ya da restoran yapma gibi işlere harcıyor. Kaldı ki bu durum 2020 Sayıştay raporuna da yansıdı ve belediyenin iştiraki olan şirketlerin 2 milyon zararı olduğu belirtildi. İzBB asli görevini yaparken oradaki zarar göstergelerini öne çıkarıyor. UKOME’den de bahsedildi. İzBB yetkisi olmadan ulaşım için bir karar aldı Nisan ayında. Bu kararla birlikte ÜFE farklarını Nisan, Mayıs ve Haziran ayında uyguladı. 3 ayda bu zamlardan 117 milyon lira elde etti. Ama 3 ayın sonunda yerel mahkeme de üst mahkeme de reddetti bu kararı. Hatırlarsanız biz yetkimiz olmamasına rağmen bu konuyu mecliste oyladık ve siz kabul ettiniz. ayın sonuna mahkeme bunu reddetti. Mahkeme bu kararı geri almasına rağmen İzBB, vatandaştan aldığı 117 milyon fazla parayı iade etmedi. Eğer hakkaniyetten bahsediyorsak o 107 milyon lirayı iade edin. Dünyada bir gerçek var. Bu gerçeği görmeden 2019 verileriyle bir şeyleri iade etmeye çalışırsak tek taraflı olur bu. Dünyada bazı gerçekler var. Mesela brent petrol 2019 yılında 60 dolarmış bugün 90 dolar seviyelerinde. ESHOT’un sübvanse edilmesi… Büyükşehir sadece 2023’te mi ESHOT’u sübvanse edecek? Bundan önceki yıllarda da edildi. Ben Aziz Bey’in bu konudan şikayet ettiğini hiç duymadım. Sübvanse ettiğinde zaten vatandaşın parasını vatandaş için harcıyorsun. Şikayet edecek ne var? Binişlere baktığımızda… İzmir’in toplam yıllık yolcu sayısı 900 milyon. Biz ESHOT olarak sadece 470 milyon kişiye ulaşabilmişiz. Biniş sayılarında ciddi azalma var. Bunun düzeltilmesi lazım ancak bu zamlarla birlikte biz bırakın artırmayı pandemi dönemindeki biniş sayısını ancak görürüz. Trafikte bu kadar saat geçmesinin bir diğer nedeni de aktarma merkezleri. 90 dakika aktarması 120 dakika olunca bu durum da değişti.  Mesela Karşıyaka’dan otogara giden otobüs yok. Karşıyaka’dan Konak’a giden de yok, aktarma yapması lazım. Buradaki amaç ne? ESHOT kendi mali yükümlülüklerini yerine getirirken kamu görevini yapacağına aktarmayı ücretli hale getirdi. Biz vatandaştan ilave ücret alıyoruz. Akta2. Ve 3. Aktarmalardan ücret alınmaya başlandı. Bu şekilde ESHOT’un fiyatları minibüs fiyatlarına erişti. E vatandaşımızı bu durumda rahat ve konforlu olan minibüsü mü tercih eder yoksa otobüsü mü? ESHOT’u tebrik ettiğimiz nokta da var. 475 otobüs alımı yapıldı, bu güzel bir şey. 100 adet elektrikli otobüs alınacağı da söylenmişti ama bu otobüsler alınmadı. Fiyat-ücret-bilet satış olarak bakarsak… Dolmuş fiyatlarına yaklaşan ESHOT, cazip değil ki. Ayrıca seyahat rahatlığı olması lazım. O var mı? Yok. Özelikle dezavantajlı bölgelere giden araçlar hem eski otobüsler hem de sefer saatleri çok seyrek. Yani sanki ESHOT, sadece gösteriş olsun diye merkezi mahallelere yeni alınan otobüsleri gönderiyor gibi. Umarım bu 100 elektrikli aracı bu yıl alırız. Belki bazı arkadaşlar dünyadaki başka ülkelerden örnek verir. Ama biz burada yaşıyoruz. Bizim ESHOT’un eksiklerini gidermemiz lazım. Falanca belediyeye 50 milyon lira yardım ederken ESHOT’a 1 milyarlık kredi çıkartıyorsak biz bunu sorarız” diye konuştu.

ŞAHİN: KAYNAKALRIN VERİMLİ KULLANILMADIĞI SİYAH VE BEYAZ KADAR NETTİR

MHP Grubu adına söz alan MHP Grup Başkanvekili Selahattin Şahin, yenilenebilir enerji ve bu şekilde maliyetlerin azaltılması gerektiğine dikkat çekti ve “2022 bütçesi yeni yılda 3 katına çıkarılmıştır. Akaryakıt fiyatları normal şartlarda 2 katına çıktı. Sizler maliyet girişlerine orantısız bir bütçe yapıyorsunuz. Performans programına gelirsek… Otobüs sayımız düşmüş mesela. Nüfus artışına bakarsak bar olan otobüslerin hizmette yetersiz kalacağı aşikardır. Diğer bir konu da yenilenebilir enerji kaynaklarından yeterli düzeyde faydalanılmamasıdır garajların üzerine GES’ler kurulabilir. Ayrıca elektrikli araç sayısı da acilen artırılmalıdır. Yine hizmet binalarında bir azalma gözlenmiştir. 2022’de 19 olan bina sayısı 2023’te 11 olarak görülmektedir. Atölyeler ve garajların toplamı 9 adet olup 5’inde arıtma tesisi olmasına rağmen diğer 4’ünde yoktur. Yağ ayrıcı 3 noktada olmasına rağmen 6 tesiste bulunmamaktadır. Çok değil 2 gün önce İZSU genel kurulumuzu yaptık. Arıtma tesisleri sorunu orada da gündeme geldi. Asıl arıtılması gereken kimyasal ve mekanik atıkların yetersiz arıtmalar sebebiyle akıbetlerinin ne olduğu meçhuldür. Asıl sorun arıtma ve yağ ayrıcı sistemlerin 2022 ve 2023’te aynı sayıya sahip olmasıdır. Sizin çevreciliğinizin özeti budur. Kurum araçlarının akaryakıt, madeni yağ, antifriz ve benzeri ihtiyaçlarının temini için 2022’de ayrılan kaynak 340 milyon lirayken, 2023’te 1 milyar 800 milyondur. Yani yaklaşık 6 kat artmıştır. Akaryakıt fiyatlarının yıllık artış oranı 2 kat olmasına ve araç sayısının azalmasına rağmen 6 katlık bir artışı nasıl izah edecekseniz, merak ediyorum. Özetle gerek İBB gerekse iştiraklerimiz ve şirketlerimizin yönetim ve vizyon olarak çağdaş, bilimsel, sürdürülebilir kaynakları verimli kullanan bir yapıda olmadığı siyah ve beyaz kadar nettir” ifadelerini kullandı.

SEVİNÇ: AK PARTİLİ MECLİS ÜYELERİMİZİN DESTEĞİNE İHTİYAÇ OLACAK

İyi Parti grubu adına bütçeyi değerlendiren İYİ Parti Grup Başkanvekili Selahattin Şahin ise; elektrikli otobüs alımı için AK Partili meclis üyelerine çağrıda bulundu ve “Cumhuriyetimizin 2. Yüzyılını kutlayacağımız 2023 yılında ESHOT Genel Müdürlüğümüz performans ve bütçesi geçen yıllarda olduğu gibi son derece başarılı hazırlanmış. İdarenin son yıllarda atılımlar yaparak çalışma ve üretme azmi var. Sürekli geliştiğini ve ihtiyaç duyulan hizmetleri ürettiğini görüyoruz. 473 adet otobüsü halkımızın hizmetine sunarken bu otobüsleri doğru zamanda alarak kamu kaynaklarını azami şekilde kullandı. Elektrikli otobüs filosuna 100 yeni otobüs katmayı planlıyor. Bu konuda AK Partili meclis üyelerimizin de desteğine destek olacaktır. ESHOT büyük bir kurum. GES’lerden, akıllı duraklara kadar sayısız işi bir arada üretmektedir. Kamu kaynaklarını da en etkili şekilde kullanıyor. Tüm bunlar takdir edilmesi gereken hususlar” dedi.

ÖZKUL: HİZMETİ KİTAPÇIKTA DEĞİL HAYATIN İÇİNDE GÖRMEK İSTİYORUM

ESHOT’un bütçesi ve performansına ilişkin söz alan AK Partili meclis üyesi Çile Özkul, bahsedilen hizmetlerin ‘lafta kaldığını’ ifade etti ve şunları söyledi; “ESHOT’un saat planlaması kesintiye uğruyor. Benim vaktimden çaldı. 10 dakika sonra gelecek denilen ESHOT 30 dakika sonra geliyor. ESHOT’ta yetkili kimse… Sürekli yazılan şikayetlere rağmen herhangi bir düzenleme yok. Kemalpaşa ve merkez arası 22 km. Ben bu yolu 1 saatte gidebiliyorum. Madem ki sürdürülebilirlikten bahsedip toplu ulaşımın hayatımızda daha fazla olmasından bahsediyoruz… Ben o imkanlara ulaşamıyorsam, aktarma merkezlerinde otobüse ya da metroya ulaşmıyorsam sizin vaatleriniz de havada kalıyor. Ayrıca Sayın Başkan akıllı kart dedi. Benim ilçemde uygulanmıyor. Temassız kart dendi. Benim ilçemde o da uygulanmıyor. Ben sürdürülebilirliği, hizmeti sadece kitapçıklarda değil hayatın içinde de görmek istiyorum.”

PARLAR: BU KOŞULLARDA BU İŞİ DEVAM ETTİRMEK ZOR

Bütçeye ilişkin söz alan CHP’li meclis üyesi ve Ulaşım Komisyonu üyesi Özan Parlar, UKOME’nin ESHOT’a karşı ‘zam olmaması’ yönündeki yaklaşımına tepki gösterdi ve “ESHOT gölge etmeyin başka ihsan eylemez tavrında. Ama UKOME diye bir kurum var ve sanki Türkiye’deki koşulları bilmiyormuş gibi değerlendirmelerde bulunuyor. Bir aracın deposu 2021’de 2 bin liraya dolarken Günümüzde bir aracın deposu 10 bin 550 liraya çıkmış. 5 misli artmış. Bu girdiler karşılamak… ESHOT kendi cebinden mi karışılacak? Tabi ki de İzBB destek verecek. ESHOT kar etmeyi değil sıfır karla kendi kendine yetmeyi hedefleyen ve aynı zamanda hizmet kalitesini artırmak isteyen bir kurum. UKOME’nin diğer toplu taşıma araçlarına verdiği zam ile ESHOT’a karşı direnç göstermesiyle ilgili başımdan geçen bir süreç var. Güzelbahçe’den bir minibüse bindim ve 13 lira verdim. Otobüs durakları hınca hınç doluydu. Kimse minibüse binmiyor herkes otobüse biniyor. UKOME bu şekilde minibüs esnafına da zarar veriyor. Şu an motorinde uygulana vergiler kaldırılmış olsa ESHOT şu teminatı rahatlıkla verebilir: Bir yolcuyu 3 liraya taşıyabilirim diyebilir. ancak bunu gerçekleştirmek için devletin katkılarını bekliyoruz. Elektrikli araçlara gelince. ESHOT sadece elektrikli otobüs almak istemiyor. Aynı zanda şark istasyonlarını da almak istiyor. Ama bugünün şartlarında döviz kurlarını da düşünürsek bir elektrikli otobüsü 9 milyona alabiliyorsunuz. Ama biz 100 elektrikli otobüs hedefini koyduk ve almak istiyoruz. Bugünkü ekonomik çıkmazda halkımızın fakirlikle boğuştuğu dönemde bizim yaptığımız maliyetin altındaki taşımalardır. Bu taşımalarla bu koşullarda bu işi devam ettirmek zor” dedi.