İzmir’de çöp krizine uzman bakışı: O bölgede tesis yapılabilir!

ŞİLAN KOCADAĞ/EGEPOSTASI- İzmir’de oluşan çöp bertaraf tesisi krizi gündemdeki yerini koruyor.

Mahkemenin Çiğli ilçesinde bulunan Harmandalı Mahallesi’ndeki çöp bertaraf tesisini kapatmasının ardından İzmir Büyükşehir Belediyesi tesis için alan arayışına girdi.

Büyükşehir’in çözüm arayışına geç başlaması nedeniyle de İzmir’de çöplerin yarattığı toplumsal sağlık yönündeki riskler de her geçen gün artıyor.

 “BİRLİKTE HAREKET EDİLMESİ GEREKİYOR”

İzmir Çevre Mühendisleri Odası Şube Teknik Sorumlusu Selma Akdoğan, yıllardır süren çöp kriziyle ilgili Büyükşehir’in bir proje üretmemesi, krizin bu hale geleceğini öngörememesi hakkında, “Planlama süreçlerinin geçmişte merkezi yönetimin öncelikleri ve çeşitli yönlendirici dinamikler doğrultusunda şekillendiği; bunun da yerel düzeyde uzun vadeli çözümlerin geliştirilmesini zaman zaman sınırlandırdığı görülmektedir. Büyükşehir Belediyesinin daha önceki yıllarda farklı alanlarda katı atık değerlendirme tesisi kurulmasına ilişkin girişimlerinin olmuştu. Bazıları yer seçimi aşamasında kaldı. Bazılarının ÇED süreçleri tamamlan(a)madı. Projeler halka doğru bir şekilde aktarılmadığı için sosyal tepkiler doğru yönetilemedi. Çöp yalnız yerel yönetimin değil, bu kentte yaşayan herkesin, her paydaşın ve her kurumun sorunudur.  Bu süreçte merkezi ve yerel yönetimin birlikte hareket etmesi gerekirken maalesef konu siyasetin malzemesi haline getiriliyor” dedi.

“ÇÖP BERTARAF TESİSLERİNİN YER TAHSİSİNİ MERKEZİ YÖNETİM YAPMALI”

Akdoğan açıklamasının devamında, “Bu noktada ülkemizde birçok belediyenin ortak sorunu olan katı atık değerlendirme ve bertaraf tesisleri için yer tahsislerinin merkezi yönetime bağlı kuruluşlarca yapılması gerekmektedir. Böylelikle bu tesislerin yapımı önündeki en büyük engel olan yer sorununun aşılması mümkün olacaktır. Altyapı yatırımlarının yalnızca bugünün değil, gelecekteki potansiyel kullanımları da öngörerek planlanması büyük önem taşımaktadır. Planlama süreçlerinin geçmişte farklı dinamiklerden etkilendiği görülmekte; bu durum uzun vadeli çözümlerin hayata geçirilmesini zaman zaman zorlaştırmaktadır. Bugün ise edinilen deneyimlerle, daha sürdürülebilir ve ileriye dönük bir yaklaşım geliştirilmelidir” ifadelerini kullandı.

“UYGUN YER SEÇİMİ İÇİN ŞEFFAF BİR SÜREÇ YÜRÜTÜLMELİ”

Büyükşehir Belediyesi’nin tesis kurmayı düşündüğü Menderes, Yamanlar ve Menemen’in Çaltı bölgelerindeki alanlarda ise tarım arazilerinin olması nedeniyle birçok çevre platformu ve siyasetçi karşı çıkmış durumda.

Çevre Mühendisleri Odası olarak İzmir’de çöp tesisi kurulması için en uygun bölgenin neresi olduğu hakkında Akdoğan, “Yalnızca bertaraf alanı seçimiyle sınırlı bir mesele değil; üretim-tüketim döngüsünün bir sonucudur. Tüketim alışkanlıklarını belirleyen kapitalist sistem ve buna bağlı olarak teşvik edilen hızlı, kontrolsüz tüketim kültürü, hem atık türünü hem de miktarını doğrudan etkilemektedir. Buna ek olarak, nüfus artışı da oluşan toplam atık miktarını sürekli artırmaktadır. Dolayısıyla, atıkların kaynağında azaltılması ve yeniden kullanım/geri dönüşüm uygulamaları ilk hedef olmalıdır. Tabi ki bu hedeflere rağmen bertaraf ihtiyacı tamamen ortadan kalkmayacağı için, katı atık değerlendirme ve bertaraf tesisleri kurulması kaçınılmazdır. Bu noktada yer seçimi kritik bir aşamadır. Uygun yer seçimi; çok boyutlu mühendislik analizleri, ekolojik hassasiyetler ve afet riskleri gibi pek çok parametrenin alındığı bilimsel ve şeffaf bir süreç yürütülmelidir. Tüm bu veriler ışığında, Çevre Mühendisleri Odası olarak biz, hangi bölgenin uygun olduğunu değil, nasıl bir sürecin izlenmesi gerektiğini vurguluyoruz” diye konuştu.

 “ÖNLEMLER ALINIRSA MENDERES’TE TESİS YAPILABİLİR”

Menderes’te çöp tesisi kurulması istenilen bölgede su havzalarının da olduğu belirtildi. Bahsi geçen alanda bir çöp tesisinin kurulmasının, hali hazırda oluşan su krizini nasıl etkileyeceğiyle ilgili Akdoğan, “İçme-Kullanma Suyu Havzalarının Korunmasına Dair Yönetmelik kapsamında tanımlanan mutlak koruma alanları ile kısa ve orta mesafeli koruma alanlarında atık tesisi yapılmasına izin verilmiyor. Menderes’te ÇED süreci yürütülen tesis alanı bu sınırlar içinde kalmıyor. Yerinden bağımsız olarak genel olarak katı atık değerlendirme tesisleri ile ilgili su yönü ile değerlendirme yapmak açısından proses gereği su kullanımının personel ihtiyacı ile sınırlı olduğunu söylemek gerekir.  Bu tesislerde personelin kullanımına bağlı evsel atık sular oluşur. Depolama sahasında depolanan malzemenin özelliğine göre sızıntı suyu oluşur. Sızıntı suyunun yeraltı sularına karışmasının önlenmesi için tesisi tabanına uygun membran serilir. Oluşan atık sular toplanarak arıtmaya verilir. Sonuç itibarı ile gerekli önlemler alındığında su yönü ile etkilerinin sınırlı olacağını söyleyebiliriz” diye açıkladı.

 “KİMSE ÇÖP İSTEMİYOR AMA HERKES ÇÖP ÜRETİYOR”

Menemen Belediye Başkanı Aydın Pehlivan, Menemen’in Çaltı bölgesine sınır olan yerde çöp tesisi kurulmasına karşı çıktı. Ancak Manisa Büyükşehir Belediyesi’nin çöp bertaraf tesisi de o alanda bulunuyor.

Başkan Pehlivan’ın karşı çıktığı bölgede tesis kurulmasının uygun olup olmadığı hakkında Akdoğan,“Kimse arka bahçesinde çöp istemiyor ama herkes çöp üretmeye devam ediyor. Siyasi açıklamalar üzerinde değerlendirme yapmaya gerek duymuyoruz. Daha önce söylediğim gibi sürecin nasıl işletileceği, yer seçiminde nelere dikkat edileceği önem taşıyor. Atık yönetiminin verimli bir şekilde gerçekleşmesi için atıkların toplanması, ayrıştırılması, geri kazanım ve bertaraf işlemleri planlı olarak yapılmalı. İlçe belediyelerince toplanan atıkların transferi için uygun mesafeler göz önünde bulundurularak kentin farklı akslarında birden fazla atık değerlendirme tesisi yapılmalıdır." dedi. 

“BU TESİSLER BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR”

Yer seçimi noktasında Akdoğan, “Seçilen yerin konumu, özellikleri ile birlikte tesisin büyüklüğü, teknolojisi, fiziksel koşulları, inşaat ve işletme aşamasında alınacak önlemler göz önünde bulundurularak değerlendirmeler yapılmalıdır. Yeni kurulacak tesislerin çevresel etkilerini minimize etmek için koku kontrolü, atıksu arıtımı, gürültü kontrolü gibi önlemler alınmalıdır.  Bertaraf işlemleri sonrası depolanacak atık miktarının minimum miktarda ve inert yapıda, üretilecek enerjinin ise maksimum düzeyde olması hedeflenmelidir. Bu tesislerin, gelecekteki nüfus ve atık miktarındaki artışlar dikkate alınarak, kapasite artışlarına izin verecek şekilde planlanmaları büyük önem taşımaktadır” ifadelerini kullandı.