İzmir depreminin üzerinden beş yıl geçti!

Ege Denizi'nde 30 Ekim 2020 Cuma günü saat 14.51'de Seferihisar ilçesi Doğanbey Mahallesi'nin 23 kilometre açığında 16,54 kilometre derinlikte kırılan fayın neden olduğu 6,6 büyüklüğündeki deprem, yaklaşık 15 saniye sürdü.

Sığacık Mahallesi'nde tsunamiye neden olan deprem asıl yıkıcı etkisini, merkez üssüne yaklaşık 70 kilometre uzaklıktaki Bayraklı ve Bornova ilçelerinde gösterdi.

Alüvyon zemine sahip bölgede depremin hemen ardından 9 bina tamamen veya kısmen yıkıldı. Polis telsizlerinden gelen yıkım ihbarları sonrası bölgeye çok sayıda itfaiye, sağlık ve arama kurtarma ekibi sevk edildi.

Enkaz altında küçük elleriyle yaşama tutundular

İzmir'de tarifsiz acıların yaşandığı deprem bölgesi, enkaz yığınına dönen binaların altında kalan çocukların yaşam mücadelesine de tanıklık etti.

Arama kurtarma ekiplerinin depremin hemen ardından yıkılan binaların enkazında geceli gündüzlü gerçekleştirdiği özverili çalışmayla 3 yaşlarındaki Ayda Gezgin ve Elif Perinçek, 14 yaşındaki İdil Şirin, 16 yaşındaki İnci Okan ve 15 yaşındaki Günay Özışık, depremden saatler sonra beton blokların arasından gün ışığına çıkarıldı.

Enkaz yığınına dönen Doğanlar Apartmanı'ndan depremden 65 saat sonra çıkarılan Elif Perinçek, hem kurtarma ekiplerinin hem de tüm Türkiye'nin umudunu yeniden tazeledi. Arama kurtarma ekiplerinin tozlar içinde bulduğu ve küçük bir göz hareketinden yaşadığını anladığı Elif, yeniden ışığa kavuştuğunda kurtarıcılarının parmaklarına küçük elleriyle sıkı sıkı sarıldı.

Rıza Bey Apartmanı'nın enkazından 91 saat sonra çıkarılan Ayda Gezgin'e ise doktorlar, daha beton blokların arasında kurtarılmalı beklerken müdahalede bulundu. Alkışlar ve gözyaşlarıyla enkazdan alınan minik Ayda, Ege Üniversitesi Çocuk Hastanesinin Yoğun Bakım Ünitesinde tedavi altına alındı. Ayda'nın enkazdan çıkarılırken seslendiği annesi Fidan Gezgin ise depremde hayatını kaybetti.

Emrah Apartmanı'nın enkazından 58 saat sonra 14 yaşındaki İdil Şirin'in kurtarılmasıyla da büyük sevinç yaşandı. Rıza Bey Apartmanı'nın yığınları altından 17 saat sonra çıkarılan 16 yaşındaki İnci Okan, yaşama tutunanlar arasındaki yerini aldı. Doğanlar Apartmanı'nın enkazından 10 saat sonra çıkarılan 15 yaşındaki Günay Özışık ise kurtarılmayı beklerken çektiği cep telefonu görüntüleri ve yaşama azmiyle gündeme geldi.

Acı olayda ekiplerin yaklaşık 108 saatlik arama ve kurtarma çalışmalarında Bayraklı ilçesinde yıkılan Rızabey, Doğanlar, Yağcıoğlu ve Yılmaz Erbek apartmanlarıyla Emrah Sitesi'ndeki iki bina ve Barış Sitesi'nin 3 blokundan 107 kişi sağ çıkarıldı. 117 kişi hayatını kaybetti.

Depremin etkisiyle Sığacık Mahallesi'nde oluşan tsunamide ise sokakları yaklaşık 1 metre deniz suyu bastı. 1 kişinin yaşamını yitirdiği olayda balıkçı barınağı ve marinaya bağlı irili ufaklı çok sayıda tekne battı, sahil şeridindeki ev ve iş yerlerinde hasar oluştu.

El birliğiyle yarlar sarıldı

Türkiye, depremin ardından yaraların hızla sarılması için seferber oldu. Devletin bölgede yürüttüğü yoğun çalışmaların yanı sıra depremzedeler için ülkenin dört bir yanından yapılan yardımlar İzmir'e ulaştırıldı.

Deprem sonrasında Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) koordinasyonunda, arama kurtarma faaliyetlerinden binalardaki hasar tespit çalışmalarına, depremzedelerin acil ihtiyaçlarının giderilmesinden psikososyal desteğe uzanan uygulamalar hızla devreye alındı.

Ulusal, il ve ilçe düzeyinde hangi çalışmaların yürütüleceği, hangi kurumların ne gibi görevleri üstleneceğinin tek tek belirlendiği Türkiye Afet Müdahale Planı doğrultusunda bakanlıklar ve ilgili kuruluşların tamamı, depremin ilk dakikalarından itibaren vatandaşların yardımına koştu.

AFAD, AKUT, Jandarma Arama ve Kurtarma timleri, sivil toplum kuruluşları ve belediyelerden ekiplerin yer aldığı 7 binin üzerinde görevli, gece gündüz enkaz altındaki vatandaşları kurtarmak için adeta zamanla yarıştı.

Türk Kızılay tarafından acil barınma ihtiyacının karşılanabilmesi amacıyla geçici barınma merkezleri oluşturuldu ve hemen sıcak yemek dağıtımına başlandı.

Depremzedelerin geçici barınma ihtiyacının karşılanması için 3 bin 20 çadır kuruldu. AFAD koordinasyonunda, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Karayolları ve Devlet Su İşleri ekiplerinin katılımıyla Bayraklı'daki Haydar Aliyev Caddesi'nde kurulumuna başlanan 493 konteynerlik yaşam alanı, 26 Kasım 2020'de hizmete girdi.

Kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşlarının el birliğiyle yürüttüğü çalışmalar sayesinde tüm depremzedelerin geçici barınma ve gıda ihtiyaçları eksiksiz karşılandı.

Deprem 9 bin 79 yapıyı etkiledi

Felaketin hemen ardından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünce kent genelinde 1316 personelle 184 bin 509 binada hasar tespit çalışması yapıldı.

Bu binalardan 9 bin 79 yapının depremden etkilendiği belirlenirken, acil yıkılmasına karar verilen 35 binanın yıkımı gerçekleşti, 175 bin 636 yapının ise hasarsız olduğu tespit edildi.

Ağır hasarlı olan 633 binadan ise 543'ü yıkılırken, 32 binanın yıkım aşamasında olduğu, 58 binanın ise kültürel varlık olarak tescillenmesi nedeniyle yıkılamadığı öğrenildi.

Felaketin yaraları sarılsa da kaybedilen 117 kişinin acısı dinmedi.

Sorumlular yargılandı

Yıkılan binalarla ilgili aralarında müteahhit, sürveyan, inşaat mühendisi, mimar, yapı denetim şirketi yetkilileri, bina yöneticileri ve izinsiz tamirat işlemi yapan sanıklar hakkında bilinçli taksirle birden fazla insanın ölümüne ve yaralanmasına neden olmak suçundan dava açıldı.

Depremde 36 kişiyle en çok can kaybının olduğu, 20 kişinin yaralandığı Rızabey Apartmanı'na ilişkin davada 20 sanığın yargılanması devam ediyor.

Yağcıoğlu Apartmanı B Blok ile ilgili davada mahkeme, sanıklar müteahhit Şerafettin Ağar ve bina fenni mesulü Orhan Ayber'in "bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olma" suçundan 12 yıl 6'şar ay hapis cezasına çarptırılmasına karar verdi. İstinafta 13 yıl 4'er aya çıkarılan ceza, Yargıtay'da onandı.

Doğanlar Apartmanı B Blok ile ilgili davada ise tutuklu sanıklardan yapı müteahhidi Çetin Doğan 15 yıl, proje müellifi Mehmet Sedat Boyacı ise 6 yıl 8 ay hapisle cezalandırıldı. Tutuksuz sanık sürveyan Gündüz Uysal'a ise 7 yıl 9 ay 10 gün hapis cezası verildi. Yapı fenni mesulü firari Bedriye Işıldak'ın dosyası ise ayrıldı. Bedriye Işıldak'ın yurt dışında olduğu öğrenildi.

Yılmaz Erbek Apartmanı B Blok ile ilgili davada mahkeme heyeti, davanın tek tutuklu sanığı olan binada dükkanların da bulunduğu bazı yapıların sahibi Mustafa Yılmaz'a 15 yıl hapis cezası verdi. Binanın inşaat mühendisi Ali Özsoy'a 10 yıl, yapı denetim şirketi yetkilileri Binay Bükey ve Eşref Pervis Toğulga ile fenni mesul Nurettin Bozdoğan'a da 7'şer yıl 6 ay hapis cezaları verildi, 6 sanık beraat etti. Yargılama sürecinde 2 sanık vefat etti. Bornova Belediyesi'nde görev yapmış 7 sanığın ise dosyası ayrıldı, yargılama sürüyor.

Emrah Apartmanı'nda 30 kişinin ölümü ve 8 kişinin yaralanmasına ilişkin davada fenni memur ve müteahhit olan 2 sanık, 14'er yıl 5'er ay hapis cezasına çarptırıldı. 10 kişinin yaralandığı Cumhuriyet Sitesi C Blok'a ilişkin tutuksuz 3 sanığın yargılandığı davada, yapı denetçisi ile fenni mesule hapis cezası verildi.

Depremde ölüm ve yaralanmaların yaşandığı Barış Sitesi'ne ilişkin ise şüphelilerin hayatta olmaması ve kimlik tespiti yapılamaması nedeniyle dava açılamadı. İnşaat, yenileme ve tadilat ruhsatı işlemlerini yaptığı iddia edilen 6 belediye görevlisi hakkında "bilinçli taksirle adam öldürme ve yaralama" suçundan açılan dava sürüyor.