Tire’ye özgü 'beledi dokuma' tezgahına ilgi

Osmanlı padişahlarının kaftanları ile çeyiz sandıklarının zenginlik alameti el işleri, meşhur ipek ipliklerle Tire’deki beledi tezgahlarında dokunmuş yüzyıllar boyu. Tarihi yapılarıyla, el sanatlarıyla değişime boyun eğen kentlere inat ayakta durmayı başaran Tire’de, bugün tek bir geleneksel tezgahta ayakta kalmaya çalışıyor ünlü beledi dokuması. Tire'de belediye bünyesinde 6 yıl önce faaliyete geçen Kadın Danışma Merkezi, kadınlara psikolojik desteğin yanı sıra, iğne oyası, yorgan dikimi, takı, seramik, boncuk gibi el işi kursları da veriyor. Merkezde aynı zamanda yaklaşık 500 yıllık bir geçmişe sahip, beledi dokumacılığı da öğretiliyor. Tire’nin son beledi dokuma ustası Saim Bayrı’nın (86) kızı Gülnur Yaykal’a (45) ve torunu Nurefşan Yaykal’a (27) öğrettiği tarihi zanaat, yok olmaması için şimdi de Tireli kadınlara öğretiliyor.

9 Eylül’de Fuar İzmir’de açılışı yapılan Fashion Prime Fuarı’nda bulunan Kadın Danışma Merkezi’nin standındaki beledi dokuma tezgahı, ziyaretçiler tarafından ilgi gördü. 13 ayaklı ve bin 300 iplikli, binbir çeşit desenin oluşturulabileceği geleneksel tezgah, görünümü, el emeği ve sabır isteyen tarzı ile dikkat çekiyor. Fuardaki modern dikiş ve dokuma makinelerinin yanında, beledi dokuma tezgahı da sergileniyor.

Merkezde 25 kadına usta öğreticilik yapan Gülnur Yaykal, dededen toruna geçen beledi dokumacılığının jakarlı dokumanın atası olduğunu ifade ederek, "Beledi tezgahının 13 ayağı var, bu ayaklar sayesinde çerçeveleri hareket ettirerek ağızlarının açılması sağlanıyor. Ayak ile basılan numaralara göre desenler ortaya çıkıyor. Tüm beden kullanılarak yapılan bir zanaat. Bin 300 tane yarısı siyah, yarısı beyaz iplik var. İpler 24 adet keşken dediğimiz çerçevenin arasından ayrı ayrı geçiyor ve doğru yerden geçmek zorunda. Karmaşık ve öğrenmesi zor bir sistemi var. Matematiğini çözünce işlemesi daha kolay. Ayaklıkların ve iplerin birbiriyle orantısı, bağlantılı hareket etmesi önemli. Çözgü ipleri siyah beyaz, atkı ipleri istediğiniz renkte olabiliyor. Normal dokuma tezgahlarının 2 ayağı olur, beledi tezgahının 13 ayağının olması çok farklı desenlerin yaratılmasını sağlıyor. Desenli kumaşların ilk örnekleri beledi dokuma ile yapılmış. Gençler öğrensin, meslek devam etsin diye kurs veriyoruz. İyi ki bu işi yapıyorum ve iyi ki öğretiyorum diyorum" diye konuştu. (DHA)