Bosna kasabı hakkında tarihi karar...

Hollanda’nın Lahey kentindeki eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), ‘Srebrenitsa kasabı’ olarak bilinen ve aralarında çocukların da bulunduğu sekiz binden fazla insanın ölümünden sorumlu tutulan eski Sırp komutan Ratko Mladiç hakkındaki kararını açıkladı. Soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçunun da aralarında bulunduğu 11 ayrı suçtan yargılanan Mladiç, ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Mahkeme kararının en önemli unsurlarından birini 74 yaşındaki Mladiç’in soykırımdan suçlu bulunması oluşturuyor. Savunma avukatı ise davayı temyize götüreceğini duyurdu. Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Zeyd Raad El Hüseyin, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinin (ICTY), "Bosna Kasabı" olarak bilinen eski Sırp komutan Ratko Mladic hakkında müebbet hapis cezası vermesini, "adalet için çok önemli zafer" olarak nitelendirdi.

Mladiç’in sağlık durumunun kötü olması nedeniyle toplamda 530 gün sürmesine rağmen dört yıla yayılan davadan çıkan karar, verilebilecek en üst ceza niteliğinde.

ICTY savcıları, eski Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Miloşeviç, Bosnalı Sırpların siyasi lideri Radovan Karadziç ve Mladiç’in nihai hedefinin Bosna’yı Sırp olmayanlardan arındırma amaçlı etnik temizlik stratejisi uygulayıp eski Yugoslavya’nın küllerinden ‘Büyük Sırbistan’ yaratmak olduğu tezini işlediler.

Karar öncesi savcıların ayrı ayrı yaptığı açıklamalarda da ömür boyu hapis cezası dışında verilecek bir kararın ‘kurbanlara hakaret ve adaleti aşağılamak’ anlamına geleceğini güçlü şekilde vurgulamaları dikkat çekmişti. Karar, mahkemenin de savcıların talep ve görüşlerini benimsediğini gösteren bir içeriğe sahip.

Mladiç’in binlerce kişinin ölümünün ardındaki ana isim olduğunu belirten ICTY Başsavcısı Serge Brammertz, kararın mahkeme tarihinin en önemlilerinden olduğunu söyledi.

SON DAKİKA GİRİŞİMİ

Mladiç’in avukatlarının, müvekkillerinin sağlık durumunu bahane ederek kararın açıklanmasını geciktirme amaçlı son dakika girişimi sonuç doğurmadı. Mladiç’in sağlık durumunun kararı dinlemek için uygun olup olmadığının belirlenmesi için sağlık kontrolünden geçirilmesini isteyen avukatların talebi mahkeme tarafından reddedildi.

46 DAKİKA TUVALET ARASI

Avukatlarının sağlık sorunlarını öne çıkarmasına rağmen duruşma salonunda oldukça rahat ve zinde bir profil çizen Mladiç, zaman zaman kafasını sallayarak mahkemenin tespitlerine tepki gösterdi. Yargıç Alphons Orie, Bosna ve Srebrenitsa’da yaşananlar hakkında Mladiç’in kişisel sorumluluğuna yönelik görüşü açıklamaya başladığında avukatları müdahale ederek, ‘tuvalet arası’ talebinde bulundu. Orie, bu talep üzerine duruşmaya 5 dakika ara verdiğini açıkladı. Ancak 5 dakikalık ara 46 dakikaya uzadı.

SALONDAN ATILDI

Avukatların, yüksek tansiyon nedeniyle duruşmaya ara verilmesi talebi mahkeme heyetince reddedilirken ayağa kalkarak, yargıca, “Bu bir yalan” diye bağıran ve uyarılara rağmen protestosunu sürdüren Mladiç, Orie’nin kararı üzerine mahkeme salonundan çıkarılarak kararı duyabileceği başka bir salona alındı.

16 YIL KAÇTI

1992-1995 arasındaki savaşın ardından, hakkındaki suçlamalar nedeniyle, özellikle Amerikan, İngiliz ve Fransız özel güçlerinin peşine düşmesinin ardından kayıplara karışan Mladiç, 16 yıl gizlenerek yaşadı. Mladiç, 2011’de Sırp polisinin düzenlediği operasyon sonucunda Sırbistan’ın Romanya sınırındaki küçük bir köyde yakalandı.

FARKLI SUÇLAMALAR

Mladiç’e yöneltilen suçlamalar arasında 10 bin kişinin ölümüyle sonuçlanan ve 44 ay süren Saraybosna kuşatması ve NATO saldırılarını engellemek amacıyla çok sayıda kişiyi rehin alma ve canlı kalkan olarak kullanması da yer alıyordu.

‘MEŞRU HEDEF’ SAVUNMASI

Mladiç’in avukatları yargı süreci boyunca Saraybosna’nın meşru bir askeri hedef olduğunu ve Mladiç’in, Srebrenitsa’da Müslümanlar öldürülmeden önce bölgeyi terk ettiği tezini işlediler. Yaşananları duyduktan sonra Mladiç’in ‘şoke olduğu’ da savunmada dile getirilen unsurlar arasında yer aldı.

ICTY, Miloşeviç’i de yargılamıştı. Sırp lider 2006’da yargı süreci devam ederken öldü. 1992-1995 arasında Bosnalı Sırpların siyasi lideri olan Radovan Karadziç ise 2016’da 10 ayrı suçtan 40 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Mladiç için verilen ceza mahkemenin verdiği en önemli kararlar arasında yer alıyor.

BİNLER ÖLDÜ

Mladiç’in uluslararası toplum nezdindeki yeri net olsa da Sırbistan’da çoğu kişi kendisini ‘kahraman’ olarak görmeyi sürdürüyor. 1992-1995 arasındaki savaşta 100 bin insan yaşamını kaybederken yaklaşık 2.2 milyon kişi yaşadığı yerleri terk etmek zorunda kaldı.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Nazilerin yargılandığı Nuremberg duruşmalarından sonra Avrupa’nın en önemli savaş suçu yargılaması olma niteliğindeki süreçte, 106 farklı suç için on binden fazla delil incelendi ve yaklaşık altı yüz tanık dinlendi.

YİRMİ DÖRT YILDA YÜZLERCE DAVA

Sürekli olarak suçsuz olduğunu söyleyen 75 yaşındaki eski general hakkındaki karar aynı zamanda katliamların ana sorumlularının yargı önüne çıkarıldığı onlarca davanın sonuncusu olma niteliğinde.

Bugüne kadar 161 kişiyi yargılayan mahkeme Bosna Savaşı'nda yer alan Balkan uluslarından 83 savaş suçlusunu mahkûm etti. Bu kişilerden 56 kişi cezasını çekerken, 19 kişi beraat etti ve aralarında eski Sırp lider Slobodan Miloşeviç'in de bulunduğu yedi kişi de yargılama sonuçlanmadan hayatını kaybetti.

2006 yılında ölen Miloşeviç'in yanı sıra, bir diğer üst düzey savaş suçlusu Karaciç hakkında da 2016 yılında 10 ayrı suçtan 40 yıl hapis cezası verilmişti.
Mahkeme, üst düzey yetkililerden alt rütbeli askerlere kadar, sivillere karşı işlenen cinayet, köleleştirme, yerinden etme, işkence ve tecavüz gibi geniş çaplı katliamlar hakkında birçok kanıt topladı.

Associated Press haber ajansına konuşan Bosnalı hukukçu Refik Hodziç, "Mahkeme, siyasi ve sosyal söylemimizde suçun cezasız kalması anlayışına karşı bizim adımıza çok önemli bir iş başardı" ifadesini kullandı. Sözlerine devam eden hukukçu, "Bu kurumun tam da olması gerektiği zamanda hayata geçmesinden dolayı çok şanslıyız" dedi.

Mladiç'in 2010 yılında tutuklanmasında büyük bir rol oynayan Sırbistan'ın eski savaş suçları savcısı Vladimir Vukçeviç, "Mahkemenin bugüne kadar en büyük başarısı birçok tepe noktasındaki kişiyi adalete teslim etmesidir" şeklinde konuşurken bir de uyarıda bulundu: "Ancak halen her ulusun kendi doğrularına inandığı bir noktadayız. Bu böyle olduğu sürece geçmişle uzlaşma olmayacaktır". (DW Türkçe)